Mechanizm starzenia się komórek nerwowych jest procesem zależnym od naszego stylu życia i przyzwyczajeń oraz uwarunkowań genetycznych. Niezwykle istotne jest zachowanie plastyczności neuronów, czyli ich wzajemnym powiązań. Trzeba dbać o dostarczenie bodźców do mózgu, aby utrzymać odpowiednią ilość funkcjonalnych połączeń komórek mózgowia. Aktywność fizyczna w połączeniu
z aktywnością umysłową uaktywnia jednocześnie kilka różnych ośrodków w mózgu, co powoduje, że ośrodkowy układ nerwowy nie ulega stagnacji i jest prawidłowo stymulowany do utrzymywania procesów poznawczych. Równie ważny jest sposób uprawianej aktywności.
Gdy ćwiczenia wykonywane są w grupie, to wzajemne interakcje społeczne doprowadzają do wzrostu motywacji u seniorów.
Jak bieg czasu wpływa na ośrodkowy układ nerowy?
Mózg starzeje się tracąc swoją masę oraz liczbę komórek korowych. Od 20 do 60 roku życia mózgowie co roku jest lżejsze o 0,1 % swojej masy oraz traci objętość. Po 70 roku życia objętość zmniejsza się o 0,3-0,5 % rocznie. Obniżaniu się masy mózgu towarzyszy powiększanie się jego komór i wzrost objętości płynu mózgowo-rdzeniowego. Istota szara zanika, natomiast istota biała pozostaje niezmieniona. Zmniejsza się ilość połączeń miedzy komórkami w mózgu. Organizm usuwa niewydolne połączenia, a te prawidłowe zostają wzmocnione. Mózg seniorów jest wrażliwy na działania niepożądane leków oraz na wpływ toksyn. Ubytek wody z komórek nerwowych prowadzi do zwiększenia ilości białka
w neuronach, kumulują się tzw. złogi białkowe. Jeśli senior cierpi na miażdżycę to może również dojść do zaburzeń w ukrwieniu mózgu wynikających z zaczopowania naczyń krwionośnych przez blaszki miażdżycowe.
Działanie neuroprzekaźników i neurohormonów produkowanych przez komórki nerwowe ulega osłabieniu. Dochodzi do obniżenia stężenia:
– dopaminy – niedobór prowadzi do wystąpienia drżenia spoczynkowego, sztywności mięśniowej
– acetylocholiny – zmniejszenie jej stężenia powoduje osłabienie funkcji poznawczych, czyli zaburzona jest pamięć krótkotrwała
– serotoniny – spadek jej poziomu skutkuje zaburzeniami snu, nastroju, łaknienia
Jak wiek podeszły wpływa na stan zmysłów?
Z powodu niedosłuchu cierpi około 1/3 seniorów. Słuch słabnie z powodu niedoboru witaminy B12 oraz na skutek zwapnień pozapalnych prowadzących do usztywnienia ucha środkowego. Pojawienie się szumów w uszach może doprowadzić do utrudnień w odbieraniu innych dźwięków. Mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie równowagi też ulegają osłabieniu, co powoduje zwiększoną podatność na upadki.
Niedowidzenie dotyka 1/3 osób w wieku podeszłym. Ostrość wzroku słabnie, utrata widzenia obwodowego powoduje zawężenie pola widzenia. Zaburzenia akomodacji prowadzą do nadwzroczności i konieczności noszenia okularów do czytania. Zdolność do poprawnego widzenia o zmierzchu również ulega zaburzeniu, co spowodowane jest obniżoną zdolnością do maksymalnego rozszerzenia źrenicy
i spowolnionym metabolizmem receptorów w oku. Seniorzy mają problem z widzeniem po oślepieniu jasnym światłem, co ma znaczenie przy jeżdżeniu autem po zmroku.
Osoby starsze słabo odczuwają smak słony i gorzki, dlaczego czują potrzebę mocnego doprawiania potraw. Zmniejszona produkcja śliny
w jamie ustnej również wpływa za zaburzone odczuwanie smaków. Seniorzy mają podwyższony próg bólu, upośledzone jest odczuwanie temperatury.
