Współwłasność jest to własność tej samej rzeczy, która może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Jednakże jest to również stan, który jest ze swej istoty nietrwały. Może ona bowiem na żądanie każdego ze współwłaścicieli ulec likwidacji, które polegać m.in. na przejściu w ręce innego właściciela/współwłaściciela.
W pierwszej kolejności musimy ustalić czy w ogóle możliwe jest fizyczne zniesienie współwłasności. Warto przy tym pamiętać, że istnieje możliwość zawieszenia zniesienia współwłasności na okres 5 lat, który może ulec przedłużeniu na kolejne pięć lat w chwili, gdy wszyscy współwłaściciele wyrażą na to zgodę w ostatnim roku zawieszenia. Cała procedura może ulegać kolejnym przedłużeniom. Gdy nie ma już żadnych przeszkód, można przystąpić do procedury zniesienia. Wskazać przy tym należy, że każdy ze współwłaścicieli ma prawo żądać, aby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział danej rzeczy wspólnej. Jednakże przypadku, gdy podział byłby sprzeczny z przepisami albo z jego przeznaczeniem lub mógłby przyczynić się zmiany czy też znacznego zmniejszenia jego wartości, to wówczas żaden ze współwłaścicieli nie ma prawa żądać zniesienia współwłasności.
Jak wobec tego może dojść do zniesienia współwłasności? Otóż może ona nastąpić zarówno na drodze porozumienia pomiędzy współwłaścicielami lub na drodze sądowej, poprzez wydanie orzeczenia. W pierwszym przypadku wystarczy zgoda wszystkich współwłaścicieli, którzy następnie udają się do notariusza celem przygotowania odpowiedniej dokumentacji.
Drugą możliwością jest droga sądowa. Na marginesie warto zaznaczyć, że zniesienie współwłasności odbywa się w postępowaniu nieprocesowym przed sądem rejonowym. Postępowanie takie wszczynane jest na wniosek jednego ze współwłaścicieli. Wniosek taki należy złożyć w sądzie, który jest właściwy dla miejsca położenia określonej rzeczy.
W toku postępowania sądowego, sąd nakłania współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału danej rzeczy. Wskazuje przy tym na różne sposoby, dzięki którym współwłaściciele mogą doprowadzić do zgodnego stanu. W przypadku, gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie, które będzie odpowiadało treści takiego wniosku. Ważne przy tym jest, aby podział nieruchomości na części został zaznaczony na planie sporządzonym według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych. Ponadto projekt podziału nie może sprzeciwiać się prawu oraz zasadom współżycia społecznego. Nie powinien również w sposób rażący naruszać interesu osób uprawnionych do danej rzeczy.
Często zdarza się, że sąd nie może wydać postanowienia na podstawie przedstawionego planu, ale istnieje możliwość podziału w naturze. W takim przypadku sąd dokonuje podziału na części, które odpowiadają konkretnym wartościom poszczególnych udziałów. Jeżeli zaistnieją różnice w wartościach, to wówczas wyrównuje się je poprzez dopłaty pieniężne. Po uprawomocnieniu się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całości rzeczy, to wówczas własność przechodzi na te osoby, które zostały wymienione w postanowieniu.
Sąd może wydać również postanowienie dotyczące sprzedaży rzeczy. Wówczas rozstrzygnie on o wzajemnych roszczenia współwłaścicieli lub zarządzi sprzedaż, odkładając rozstrzygnięcie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli oraz o podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży do czasu jej przeprowadzenia.
